The history of nursing has been strongly focused on the professionalization of the field within national boundaries and although a more international perspective has emerged in the past decades, there is still little insight into the roles that nursing and nurses have played in the colonial and postcolonial past. This knowledge gap also pertains to Suriname. While the medical history of Suriname has started to develop recently, the history of nursing has received scant attention. The objective of this proposal is an inventory study of archival documents, potential oral history interviewees, and opportunities for a book and exhibition on the development of nursing in Suriname, including the education of Surinamese nurses, changes in biomedical nursing practices, and the interaction with non-biomedical nursing in Suriname’s diverse cultural groups.
The study covers the period from the beginning of the 20th-century, when the first Surinamese women received their nursing diploma, until the present day.
Dit project wordt uitgevoerd door prof. dr. H. A. J. Bras (www.hildebras.nl), sociaal historica aan de Universiteit van Groningen in samenwerking met dr. Sahienshadebie Ramdas, medisch-antropoloog aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname te Paramaribo. Studenten van beide universiteiten assisteren bij het onderzoek.
Personeel van ’s Lands Hospitaal in Paramaribo ©Historisch College FNI
Dit is de titel van de nieuwe roman van dr. Leo van Bergen, die op het terrein van de geschiedenis van de verpleging al menig interessant boek op zijn naam heeft staan. Dit project betreft een roman, die in het voorjaar van 2025 verschijnt bij Uitgeverij Palmslag.
Een korte samenvatting
Gestoeld op getuigenissen van vele oorlogsverpleegsters, behandelt het fictieve De prinses die mij warm houdt. Kroniek van een oorlogshospitaal de wederwaardigheden van vijf verpleegsters in de ongenoemde oorlog van 1914-1918. Het verhaal wordt verteld door de jurk van een van hen, de prinses die haar warm houdt. De vijf worden gevolgd vanaf het moment dat zij elkaar aan het begin van de strijd ontmoeten op een perron, vol verwachting wachtend op de trein die hen naar hun hospitaal moet brengen, tot het moment dat, jaren later, de oorlog en De Ziekte, die aan het einde ervan de kop opstak, zijn uitgeraasd en hun lichamelijk en geestelijk ruïneuze werk hebben verricht; bij de soldaten, de verpleegsters, én de jurk. Dat hospitaal is een ruïne die de zusters liefkozend ‘ons kasteel’ noemen, maar waar de jurk een hekel aan heeft. Zij hoort welke mening de ruïne over hen heeft; een mening waar ook menig gewonde niet afkerig van blijkt.
Zuster van Liefde Jules-Marie Heymans (1897-1986) is zonder twijfel dé belangrijkste figuur in de geschiedenis van de verpleegkunde in België. In 1917 behaalde ze in Gent het bekwaamheidsdiploma voor verpleegster en in 1926 studeerde ze af als eerste vrouwelijke arts aan de universiteit van Leuven. Ze werd meteen directeur van de Sint-Vincentiuskliniek en van de daaraan verbonden verpleegstersschool van haar congregatie in Gent.
In 1938 werd ze secretaris van het Verbond der Verzorgingsinstellingen, een belangenorganisatie voor katholieke verzorgingsinstellingen. Een jaar later werd ze directrice van de eerste universitaire verpleegstersopleiding op het Europese vasteland. Onder haar impuls groeide deze school in Leuven uit tot een modelschool op universitair niveau. Ze was ook zeer actief in het NVKVV, de Vlaamse katholieke beroepsorganisatie voor verpleegkundigen, en in de International Council of Nurses. Door haar bestuurlijke kwaliteiten en haar leiderschap speelde zuster Jules-Marie gedurende vier decennia een bepalende rol in de groei en bloei van de katholieke verpleging in België.
Mede dankzij een subsidie van de Stichting Zuster Vernède schreef historicus Luc De Munck van de onderzoeksgroep Cultuurgeschiedenis vanaf 1750 van de KU Leuven haar biografie getiteld:
Altijd de eerste. Zuster Jules-Marie Heymans (1897-1986). Pionier van de verpleegkunde in België
Tijdens een feestelijke presentatie verscheen het boek op 25 mei 2024, tegelijk met een straatnaam en een naamplaat. Het is te koop bij Uitgeverij Sterck & De Vreese.
Wat was de rol van missieverpleegkundigen in het koloniale en postkoloniale verleden van sub-Sahara Afrika? Hoe ontwikkelden verpleegkundige praktijken zich en welke invloed hadden ze op de gezondheid van moeders en kinderen?
In dit onderzoek wordt getracht deze vragen te beantwoorden aan de hand van een case study naar de Witte Zusters in Oost-Afrika (1890-heden). Het project onderzoekt de veranderende discoursen en praktijken van de missionaire verpleegkunde en de doorwerking daarvan op de ontwikkeling van de verpleegkunde in Nederland en ter plaatse. Onderliggende gender, raciale en culturele spanningen tussen verpleegkundigen en artsen, verpleegkundigen en patiënten en koloniale en inheemse verpleegsters staan centraal. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van archiefmateriaal, brieven, dagboeken, foto’s, missietijdschriften en ‘oral history’.
Daarnaast wordt de relatie tussen verpleegpraktijken en reproductieve gezondheid onderzocht aan de hand van kraamregisters en patiëntregisters uit vier ziekenhuizen in Uganda, Tanzania en Malawi. Het project combineert theoretische perspectieven uit verschillende historische subdisciplines (geschiedenis van de verpleegkunde, medische geschiedenis en historische demografie) en hanteert een innovatieve ‘mixed method’ benadering.
Het onderzoek wordt uitgevoerd door prof. dr. H. A. J. Bras (www.hildebras.nl) samen met PhD student, Ivana Zecevic. Deze subsidie is bedoeld om in de zomer van 2022 twee weken onderzoek te doen in de archieven van de Witte Zusters in Rome. In het najaar van 2022 staat een onderzoeksreis van twee maanden door Oost-Afrika gepland. Hier zullen interviews met de lokale bevolking in en rond de ziekenhuizen worden afgenomen. Tevens worden patiëntregisters en ander materiaal in de ziekenhuisarchieven verzameld.
In opdracht van de Stichting Zuster Vernède doet verpleegkundige en historicus Nannie Wiegman onderzoek naar Frederike Meijboom. Het eindproduct is een biografie over deze verpleegkundige. Meijboom (1871-1971) is een van de belangrijkste verpleegkundigen die Nederland gekend heeft. Ze heeft bijgedragen aan de modernisering van het ziekenhuis, aan de verbetering van de opleiding van verpleegsters, aan de samenwerking van beroepsorganisaties en aan de promotie van de psychiatrische zorg na WO II. De focus van het onderzoek ligt op de persoon van Meijboom binnen de ontwikkelingen van het verpleegkundig beroep tussen 1900 en 1970. Meedenken over dit project? Kijk dan hier.
Ⓒ Munting Nayon News Magazine
In de categorie ‘Mijn Idee’ is een subsidie toegekend aan Consie Lozano, M.A., freelance researcher. Hier een samenvatting van haar idee:
As the corona pandemic further exposes and deepens the shortage of nurses in the Netherlands, the need to ease the staffing shortage has never been more urgent. One of the proposed solutions is to recruit nurses from the Philippines. This has sparked media attention and discussions from the academe and health care groups.
Meanwhile, the recruitment in Manila is well underway. With the expected arrival of the first batch of nurses to work in the intensive care units (ICUs) this December, history seems to be repeating itself.
Many decades ago, faced with the same dilemma of health care staff shortage, the Dutch government and hospitals recruited on two separate periods several batches of Filipino nurses and midwives to work in various hospitals. The first was between 1964 and 1971, and the second was in 2001[1].
My idea is to explore this historical recurrence through the untold herstories of the pioneering batches of Filipino nurses in the Netherlands. By doing so, I aim to draw valuable lessons from their nursing migration experiences as well as to highlight and place their stories in the history of nursing in the Netherlands.
[1]Only nurses; and they stayed until 2003. There were recruitment efforts from 2003 to 2019, but these seemed sporadic than structural.
Aan Rogier Overman is een subsidie toegekend om een vooronderzoek te doen naar de geschiedenis van de belangenbehartiging van verpleegkundigen en verzorgenden in Nederland in de periode 1883-heden. Het uiteindelijke doel is een boek te schrijven over dit thema. In het vooronderzoek wordt de Nederlandse geschiedenis bekeken in relatie tot de ontwikkeling van de belangenbehartiging op dit gebied in de Verenigde Staten, Duitsland en Groot-Brittannië. Daar ontstonden tussen 1896 en 1916 al grote, sterke beroepsverenigingen, terwijl die in Nederland pas in 1996 ontstond. Hoe kwam dat en waarom was de belangenbehartiging in Nederland lange tijd zo versnipperd?
Om dit te kunnen onderzoeken zal eerst dit vooronderzoek worden gedaan om vast te stellen welk bronnenmateriaal (archiefmateriaal, literatuur en eventueel te interviewen personen) er voorhanden is, op basis waarvan specifieke onderzoeksvragen zullen worden geformuleerd en een voorlopige opzet van het beoogde boek zal worden gemaakt. Verder zal een uitgever worden gezocht en een tijds- en kostenbegroting met financierings- en dekkingsplan worden opgesteld. De subsidie betreft tevens het schrijven van een historiografie op basis van de tijdens het vooronderzoek gedane literatuurstudie.
Het vooronderzoek wordt uitgevoerd door Rogier Overman, historicus en auteur die zich onder andere bezighoudt met medische- en familiegeschiedenis. Daarnaast begeleidt hij particulieren met het schrijven van hun eigen boek. Meer gegevens zijn te vinden op Rogier Overman | LinkedIn.
Van 19 t/m 21 mei 2022 vond het congres ‘Suicide and its Prevention’ plaats in Museum Boerhaave te Leiden. Een keur aan nationale en internationale experts op het gebied van suïcide stonden op het programma. De lezingen varieerden van sociologische en psychologische tot historische, psychiatrische en somatische aspecten van suïcide. Dr. Cecile aan de Stegge en prof. dr. Manon Parry waren de organisatoren van het congres.
Wij versturen 2 keer per jaar een nieuwsbrief met informatie over projecten die een subsidie hebben gekregen en over prijswinnaars. Ben je geïnteresseerd? Schrijf je dan hier in:
Stichting Zuster Vernède
Drs. Nannie Wiegman, directeur
E-mail: info@zustervernede.nl
Rekeningnummer: NL82RABO0168466821
KvK nummer: 09188976
Stichting Zuster Vernède heeft een door de Belastingdienst geregistreerde ANBI-status.
