Catharina Helena Vernède (1875-1957) was verpleegster en docente. Ze schreef in 1927 het eerste serieuze handboek voor leerling-verpleegsters over de geschiedenis van het beroep. Geschiedenis der Ziekenverpleging werd een bestseller. Het boek stond jarenlang op de boekenlijst van de verpleegstersopleiding. Duizenden leerlingen kwamen er zo mee in aanraking. Vanwege haar historisch belangstelling voor het vak draagt de stichting haar naam.
De Stichting Zuster Vernède is opgericht in 2008. Het kapitaal van de stichting is gevormd door giften van de Stichting Gerard van Kleef en de Stichting Prinses Margrietschool. Het doel van de stichting is het stimuleren van onderzoek naar de geschiedenis van verpleging en verzorging. Tot 2018 was de stichting een steunstichting van het Florence Nightingale Instituut, het FNI. De opbouw van de historische bibliotheek en het documentatiecentrum van het FNI konden met behulp van de stichting worden gerealiseerd. Ook werden diverse onderzoeks- en educatie projecten gefinancierd, evenals de transitie naar het online museum.
Sinds de koerswijziging in 2018 heeft de Stichting Zuster Vernède zich beraden op haar toekomst. De doelstelling, -namelijk het bevorderen en financieren van verpleegkundig-historisch onderzoek-, blijft uiteraard in tact en staat ook de komende jaren centraal. De stichting is een fonds, dat in den breedte activiteiten en onderzoeksprojecten ondersteunt. Iedereen kan een aanvraag indienen, mits deze voldoet aan de gestelde criteria. Ook reikt de stichting vanaf 2022 elke 2 jaar de Vernède Scriptieprijs uit voor de beste bachelor- of masterscriptie op het gebied van de geschiedenis van de verpleging.
Wat is de nieuwe koers van de Stichting Zuster Vernède en waarom is het belangrijk om een speciaal fonds te hebben voor het onderzoek naar de geschiedenis van de verpleging en verzorging? Over deze vragen gaat het interview dat eindredacteur Marian Adriaansen had met de voorzitter van de stichting dr. Rob van der Sande. Lees hier het hele interview. (TvZ 03/2021).
Het bestuur van de stichting bestaat uit 3 bestuursleden. De dagelijkse gang van zaken is in handen van een directeur. Het bestuur komt 3 keer per jaar bij elkaar. In het bestuur zitten:
Dr. R. (Rob) van der Sande, voorzitter
Em. Lector Eerstelijnszorg Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
In Nederland beseffen verpleegkundigen weinig – veel te weinig eigenlijk – dat zij een vak hebben met een rijke geschiedenis. Dat vind ik jammer. Niet alleen begrijpen we de huidige tijd pas goed als we ook haar historie kennen; de geschiedenis van de verpleging en verzorging is ook gevuld met allerlei kleurrijke personen, bijzondere verhalen en opmerkelijke gebeurtenissen. Die zijn veelal even leerzaam als gewoonweg boeiend.
Ik ervaar het dan ook als een eervol genoegen om met behulp van onze stichting onderzoekers en geïnteresseerden een kans te bieden een bijdrage te leveren aan het verspreiden van die geschiedenis met onderzoek en publicitaire activiteiten. Ik ben ervan overtuigd dat dit voor veel verpleegkundigen bijdraagt aan een grotere trots op hun vak.
Vacature bestuurslid
Dr. C. Th. (Catharina) Bakker, secretaris/penningmeester
Historica en publiciste
Ooit werd mij als sollicitant bij het Trimbosinsituut gevraagd of ik zelf uit de zorgsector kwam, omdat ik er met passie over vertelde. Maar nee, ik heb nooit in de verpleging en verzorging gewerkt. Een ziekenhuis bezocht ik hoogstens als bezoeker of patiënt. Als historica heb ik mij echter vanaf 1993 verdiept in de geschiedenis van de gezondheidszorg. Veel van de ruim vijftig titels die sindsdien van mij zijn verschenen, gaan hierover. Ook in mijn laatste twee boeken, Zusters in de zorg en De lijfarts van de koning – beide verschenen bij Walburg Pers – speelt het vakgebied een rol, net als bij de (voor)studie waar ik momenteel aan werk: Fré Dommisse (1900-1971), schrijfster met een psychiatrisch verleden.
De geschiedenis van verpleging en verzorging vind ik een rijk en belangrijk thema. Het valt mij op dat zingeving in de zorg tegenwoordig wat op de achtergrond is geraakt – een gemis, volgens velen. Ik denk dat geschiedenis dit een beetje kan goedmaken, door te wijzen op de wortels van het vak. Zo draagt geschiedschrijving argumenten aan voor de professionalisering van verpleging en verzorging en plaatst deze professionalisering zelf weer in een historische context. En geschiedenis draagt bij aan het ontwikkelen van beroepseer en relativeringsvermogen. Dit is enorm belangrijk voor het creëren van plezier in het werk en voor de weerklank van verpleging en verzorging in het gezondheidszorgbeleid.
De Stichting Zuster Vernède wil de geschiedschrijving van verpleging en verzorging bevorderen en daar help ik als bestuurslid graag aan mee!
Prof. dr. H. A. J. (Hilde) Bras, bestuurslid
Hoogleraar Economische en Sociale Geschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen
Ik kom uit een gezin waarin mijn beide ouders werkzaam waren in de gezondheidszorg en het onderwijs in de verpleegkunde. Als tiener had ik een baantje in de kantine van het verpleeghuis waar mijn moeder werkte.
Mijn dissertatie ging over dienstbodes in de periode 1850-1950, een beroep dat belangrijke raakvlakken heeft met de hedendaagse verzorgende en verplegende beroepen. Mijn interesse in de geschiedenis van de verpleegkunde ontstond een aantal jaar geleden. Ik startte toen mijn lopende onderzoek naar katholieke missieverpleegkundigen en reproductieve gezondheid en demografie in Oost-Afrika tijdens de 20ste eeuw. Daarnaast ben ik bezig met een vooronderzoek naar geschiedenissen van de verpleegkunde in Suriname.
In mijn werk als docent sociaaleconomische geschiedenis begeleid ik studenten bij hun onderzoek naar de geschiedenis van gezondheid en gezondheidszorg. In mijn colleges probeer ik hen ook enthousiast te maken voor de geschiedenis van de verpleegkunde. Dat lukt goed. Verschillende studenten hebben hun weg naar verpleegkundige historische bronnen, zoals tijdschriften en archieven, al weten te vinden.
Ik hoop als bestuurslid van de Stichting Zuster Vernède nog meer bij te kunnen dragen aan historisch onderzoek naar de verpleegkunde, een dynamisch onderzoeksterrein dat nog veel kennisleemtes kent.
Drs. N. (Nannie) Wiegman, directeur
Verpleegkundige en historicus
De geschiedenis van de verpleging is mij met de paplepel ingegoten. Het begon met de liefde voor de verpleging zelf. Als 15-jarige deed ik vakantiewerk in een particulier verpleeghuis in Hilversum. Hoe daar met ouderen werd omgegaan, was een flinke schok, maar het heeft wel mijn interesse in de verpleging gewekt. Als leerling begon ik in het spiksplinternieuwe VU ziekenhuis met de opleiding, die toen spectaculair vernieuwend was. In die opleiding was de geschiedenis van de verpleging stevig verankerd. De lessen, gegeven door docente Aly van der Meij- de Leur (1928-2012), vond ik fascinerend en uiterst leerzaam. Nu snapte ik waarom het verpleegsterberoep zo moeizaam professionaliseerde! Daarmee was ook mijn tweede liefde weer aangewakkerd, het vak geschiedenis. De combinatie. -verpleging en geschiedenis-, werd de nieuwe uitdaging. De geschiedenis van de verpleging was niet meer weg te denken uit mijn leven. Ruim 20 jaar, tot 2019, was ik directeur van het Florence Nightingale Instituut en nu van de Stichting Zuster Vernède. In die functie zorg ik voor de dagelijkse gang van zaken van de stichting en onderhoud ik het contact met aanvragers van subsidie. Een geweldige opdracht!
Draag jij het historisch onderzoek naar de verpleegkunde een warm hart toe en vind je ook dat de geschiedenis van de verpleging meer aandacht verdient en serieus moet worden onderzocht? Steun dan ook de Stichting Zuster Vernède. De stichting is door de belastingdienst aangewezen als een Algemeen Nut Beogende Instelling en valt daarmee onder de ANBI-regeling. Hierdoor zijn giften aan de stichting vrijgesteld van schenkings- en successierechten. Als je een donatie doet, komt het hele bedrag ten goede aan historisch onderzoek. Hoe mooi is dat!
Rekeningnummer: NL82RABO0168466821
Onder vermelding van: Stichting Zuster Vernède
KvK nummer: 09188976
Wij versturen 4 keer per jaar een nieuwsbrief met informatie over projecten die een subsidie hebben gekregen en over prijswinnaars. Ben je geïnteresseerd? Schrijf je dan hier in:
Stichting Zuster Vernède
Drs. Nannie Wiegman, directeur
E-mail: info@zustervernede.nl
Rekeningnummer: NL82RABO0168466821
KvK nummer: 09188976
Stichting Zuster Vernède heeft een door de Belastingdienst geregistreerde ANBI-status.
